ጽማቚ ትሕዝቶ ቃለመሕትት ዶክተር ብሩስ ኣይልዋርድ

ዶክተር ብሩስ ኣይልዋርድ ከምኒ ፖልዮ፥ ኢቦላን ካልኦት ሕማማትን ኣብ ምክልኻል ናይ ሰላሳ ዓመት ተመኲሮ ዘለዎ በዓልሞያ ኮይኑ ሕጂ ምሉእ ኣተኲሮኡ ኣብ ምዕጋት ለበዳ ቫይረስ ኮሮና( COVID-19) ጌሩ ይርከብ። 

ኣሊዋርድ ላዕለዋይ ኣማኻሪ ዳይረክተር ጀነራል ውድብ ጥዕና ዓለም ኮይኑ ሓደ ካብቶም ለበዳ ቫይረስ ኮሮና ንምቅላስ ዝለዓለ ሓላፍነት ወሲዶም ዝሰርሑ ዘለዉ እዩ። 

ብዛዕባ ውጻኢታውነት ግብረመልሲ ኣንጻር ቫይረስ ኮሮና ንምጽናዕ ኣብ ለካቲት ልፍንታዊ ልኡኽ ናብ ቻይና ዝመርሐ ኣሊዋርድ ቻይና ህዝባ ካብቲ ሕማም ንምክልኻል እትወስዶ ዝነበረት ስጒምቲታት ብዓይኑ ክዕዘብ ክኢሉ እዩ። ሎሚ ምስ መንግስቲን ሰራሕተኛታት ውድብ ጥዕና ዓለምና ኣብ ዝነበሮ ርክባት እተማህሮን ትዕዝብቱ ኣብ ምክፋል ይርከብ። 

ካብ ቤት ጽሕፈቱ ጄኔቫ ምስ መጽሔት TIME ኣብ ዝገበሮ ሰፊሕ ናይ ቴለ-ቃለ መሕትት ነዚ ለበዳ ኣብ ምክልኻል ክግበር ብዛዕባ ዝግብኦ ስጒምቲታትን ናይ መጻኢ ኣመታቱን ዘርዚሩ’ሎ። 

ጽማቚ ትሕዝቶ እቲ ቃለመሕትት እነሆ።

 ቫይረስ ኮሮና ምስፍሕፋሕ ክቕጽል’ዩ  ዶ ትብል?

ካብዘን ኣብ ቀረባ እዋን ዝተለኽፋ፥ ገና ዘይተለኽፋን ብመሰረቱ ዝጀመረሉን ቦታታት ተበጊስና ክንዛረብ ንኽእል ኢና። ቻይና ነቲ ቫይረስ ኣብ ወርሓ ጥሪ እዮም ረኺቦሞ። ብኹሉ ዓቕሞም ድሕሪ  ምምካቶም ከኣ ኣብ መወዳእታ እዚ ወርሒ ካብቲ ሕማም ይገላገሉ ኣለዉ። ብጠቕላላ ሰለስተ ወርሒ ኣቢሉ ወሲዱሎም ማለት እዩ። 

ኣብ ማእከላይ ምብራቕ፥ ኣውሮጳን ሰሜን ኣመሪካን እዚ ቫይረስ ብዘገርም ፍጥነት እዩ ዝላባዕ ዘሎ።  ኣዝየን ዝተሃስያ ከምኒ ኢጣልያ ዝበላ ሃገራት ንኣብነት እቲ ናህሪ መልከፍቲ ኣዝዩ ዘሰንብድ እዩ ኔሩ ክበሃል ይከኣል። እዘን ሃገራት ካብዚ ሽግር ክገላገላ ገና ናይ ኣዋርሕ ጻዕሪ የድለየን ኣሎ። 

ናብ ካልኦት ክፋላት ዓለም ከምኒ ኣፍሪቃን ንኡስ ኣህጒር ህንዲን ምስ እትርኢ እቲ ሕማም ገና ይጅምር እዩ ዘሎ። ኣዝዩ ኣዝዩ ውሑድ ኣሃዝ እዩ ዘሎ ዛጊት፥ እንተኾነ ግና ኣብቲ ግራፍ እንተ ተመልኪትካ ብናህሪ ይውስኽ ምህላዉ ግሉጽ እዩ።

ኣብ ዝመጽእ ሽዱሽተ ኣዋርሕ እዚ ለበዳ ኣብ ከመይ ኲነታት ዝህሉ ይመስለካ?

ኣብ ዝተፈላለየ ክፍላት እዛ ዓለም እዚ ሕማም ክህሉ እኳ እንተኾነ ዝበዝሐ ክፋል ዓለምና ካብዚ ዘሎ ሕማቕ ማዕበል ዝገላገል ይመስለኒ። እቲ ብድሆ ናብ ዘመነ ፍሉ ንምለስ ምህላውና እዩ ክኸውን። ዝዓበየ ሕቶና እዚ ሕማም ተመሊሱ ይመጽእ ዶ ይኸውን ዝብል እዩ ክኸውን።

ኣብ ዝመጽእ ዓመታት እንታይ ክንጽበ ኢና?

ኣብ ደቡባዊ ንፍቐኽቢ እዛ ፕላኔት ገለ ፍሉይ ተርእዮ እንተ ዘየጋጢሙ እዚ ሕማም ብናህሪ ክላባዕ እዩ ዝብል ፍርሂ ኣሎ። እቲ ኣብዚ ዝመጽእ ሕቶ፥ እንታይ እዩ ሽዑ ከጋጥም? ዝብል እዩ። ምሉእ ብምሉእ ዶ ይጠፍእ ይኸውን? ወይስ ሓደ ሸንኮለል ዑደት እዚ ቫይረስ ድዩ ክኽሰት ወይስ ብቀሊሉ እነወግዶ እዩ ክኸውን። ሰባት እዚ ቫይረስ ሓንሳብ እንተጠፊኡ ዘይምለስ እዩ ዝመስሎም ዘሎ። እዚ ግጉይ እዩ። 

እቲ ቊምነገር ንሕና ከም ሃገራት እንታይ ክንገብር ኢና ኣብ ዝብል ዝምርኰስ እዩ። መርመራን ውሸባን   ነፍሲ ወከፍ ሕሙም ዝረክብ ኣገባብ ስለዘይኮነ ማርሻ እንዴትሮ ንድሕሪት ምምላስ እዩ ዝኸውን። ንሕናን እንህቦ ግብረ መልስን ኣብዚ ጊኢዳይ ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ ክኸውን።