እንሓንሳእ ጸጕርና ልዕሊ ካልኦት ክፋላት ኣካላትና ብዛዕባ ጥዕናና ከም ዝዛረብ ንፈልጥዶ? እስከ ነዞም ዝስዕቡ ነጥብታት ንርኣዮም’ሞ፡ ነቲ ሓቂ ንገንዘቦ።
ዝልከ ሕብርታት ጸጕሪ ርእሲ፡ መንቀጺ ፎንን ኣብ ጨዋም ማይ ምሕንባስን፡ ንጸጕርና ከንቅጾ፡ ከስሕዎን ክሰባብሮን ዝኽእል’ኳ እንተዀነ፡ ምናልባት እዞም ተርእዮታት’ዚኦም ግን፡ ምልክታት ናይቲ ብሰንኪ’ቲ ብሃይፖታይሮዲዝም ዝፍለጥ ሕማም፡ ብሰንኪ ትሑት ንጥፈት ታይሮይድ (ኣብ ቅድሚት ክሳድ ዝርከብ ንናይ ኣካላት ዕብየትን ንጥፈታትን ዝጸሉ ሳብስታንስ ዘውጽእ ጽኪ) ዝስዕብ ክኸውን ይኽእል እዩ። ብፍላይ ድማ ድኻም ምስ ዝስመዓና፡ ክብደት ኣካላትና ምስ ዝጎድል፡ ትሑት ውቅዒት ልቢ ምስ ዝስመዓናን ተደጋጋሚ ቁሪ ቁሪ ምስ ዘብለናን።
ምቕጣንን ምዕባርን ጸጕሪ ርእሲ፡ ብኣካላውን ኣእምሮኣውን ወጥርታት፡ ከም ፍትሕን ሽቕለት ኣልቦነትን ዝኣመሰሉ ዝተፈላለየ ምኽንያታት ክስዕብ’ውን ይኽእል እዩ። ብዘይካ’ዚ፡ ብሰንኪ ሰዓል ብዝፍጠር ረስንን ካልእ ረኽስታት፡ ከምኡ’ውን ካልእ ሕዱር ሕማምን ሽኮርን’ውን ክረአ ይኽእል። ዝተፈላለዩ ከም መከላኸሊ ጥንሲ ዝኣመሰሉ እንወስዶም መድሃኒታት’ውን፡ ምኽንያት ናይዚ ምርቃቕን ምስሓውን ጸጕሪ ክዀኑ ይኽእሉ እዮም።
ጸጕሪ ርእሲ ብሓፈሻ ክረግፍ ወይ ክበርሕ እንተደኣ ጀሚሩ፡ ኣብ ኣካላትና ለውጢ ጾታዊ ሆርሞናት ኣጋጢሙ ኣሎ ማለት እዩ። እንተዀነ ግን ካልኦት ጥዕናዊ ጸገማት’ውን ንሆርሞናትና ብዝተፈላለየ ኣገባባት ጸልዮም፡ ምኽንያት ክዀኑዎ ይኽእሉ እዮም።
ምዕርጫጭ ወይ ምስብባር ጸጕሪ ብሰንኪ እንጥቀመሎም ከሚካላት ክስዕቡ ዝኽእሉ’ኳ እንተዀኑ፡ እንሓንሳእ ግን ምልክታት ጸገማት ጥዕና ይዀኑ እዮም። ገለ ኣብነት ናይዞም ጥዕናዊ ጸገማት ከኣ፡ ኩሺን (Cushing’s Syndrome) ዝበሃል ምልክት ሕማም እዩ። እዚ ጥዕናዊ ጸገም’ዚ፡ ምምዝባል ናይ ኣድረናል ጽክታት ኰይኑ፡ ልዕሊ ዓቐን ኮርቲሶል ዝበሃል ሆርሞን ዘፍሪ እዩ። እዚ ተርእዮ’ዚ መብዛሕትኡ ግዜ ብተውርሶ ዝመጽእ ወይ ኣብ ግዜ መብጣሕቲ ርእሲ ወይ ክሳድ ብዘጋጥም መጕዳእቲ ፓራታይሮይድ ጽክታት ከኣ ይኽሰት።
